Temat religii jest obszerny, a jej obecność od dawna zajmowała ważne miejsce w kulturze i polityce i od samego początku odgrywała znaczącą rolę jako istotny czynnik w rozwoju cywilizacji. Najstarsze ślady religii występują już w czasach prehistorycznych w postaci rysunków naskalnych i pochówków. Według najnowszych badań początki religii sięgają czasów neandertalczyków i przypuszcza się, że jej pierwotną formą był animizm, zgodnie z którym istoty nie-ludzkie takie jak rośliny, zwierzęta czy przedmioty nieożywione posiadają duszę. Informacje na temat religii przedstawiają również dzieła spisane, które zaczęły pojawiać się około 4 000 lat p.n.e. Wyłaniają się z nich obrazy religii ukształtowanych, na rozwój których miały wpływ poszczególne starożytne cywilizacje. Za pomocą religii człowiek próbował pojąć świat i otaczające go zjawiska takie jak pioruny, śmierć czy zjawisko dnia i nocy.
Chcąc określić definicję religii, należy ustalić, iż jest to kodeks moralno-etyczny, który opiera się o system wierzeń i powiązanych z nimi obrzędów oraz zwyczajów i tradycji, niejako kształtujący zachowanie i postawę wyznawcy w istotny dla wyznawanej religii sposób.
Wówczas powstaje pytanie, ile jest religii i czy wszystkie są znane? Ze źródeł można dowiedzieć się, że na świecie jest łącznie od 4200 do nawet 10 tysięcy religii, ale wiele pozostają nieznane, ponieważ występują jedynie lokalnie. Tylko część z nich skupia większą ilość wyznawców i odgrywa ważną rolę. Na podstawie danych z 2010 r. procentowy udział największych religii świata kształtuje się następująco: chrześcijaństwo – 33,43 %, islam – 24,35 %, hinduizm – 13,78 %, buddyzm – 7,13 %, sikhizm – 0,36 % i judaizm – 0,21 %.
Do religii monoteistycznych należy zaliczyć chrześcijaństwo, islam i judaizm, czyli takie, wyznawcy których wierzą w jednego Boga. Sikhizm również jest jedną z najmłodszych monoteistycznych i uniwersalistycznych religii świata, natomiast hinduizm jest religią politeistyczną kultywującą wielobóstwo. Buddyzm nazywany jest religią radości i optymizmu, chociaż świąt buddyjskich nie ma zbyt wiele, niemniej jednak każde z nich celebrowane jest bardzo kolorowo, a wydarzenia te związane są przede wszystkim z Buddą – założycielem buddyzmu.
Chrześcijaństwo narodziło się w I wieku n.e. w Palestynie i rozwinęło się wokół działalności Jezusa z Nazaretu. Oparte jest na nauczaniu Jezusa Chrystusa przekazanym w ewangeliach kanonicznych oraz treściach pism religijnych składających się na Biblię. Chrześcijanie uznają wiarę w jednego Boga, ale uosobionego w trzech postaciach: Bóg – Ojciec, Syn Boży i Duch Święty. Z tego powodu chrześcijaństwu wielokrotnie zarzucano politeizm. Istotą wiary jest przybycie na ziemię syna Boga – Jezusa Chrystusa, który swoją śmiercią na krzyżu zbawił ludzkość i odkupił grzechy całego świata. Chrześcijaństwo jest obecnie najliczniej reprezentowaną religią na świecie skupiającą znaczną część ludności świata, z czego ponad połowę stanowią katolicy, ponad jedną trzecią – protestanci, a pozostali – to prawosławni.
Islam od początku XXI w. Jest drugą na świecie pod względem liczby wyznawców po chrześcijaństwie religią monoteistyczną. Twórcą religii jest Mahomet, który ogłosił się w Mekce wysłannikiem Boga i jego Prorokiem. Mahomet za pośrednictwem archanioła Gabriela miał otrzymać boskie objawienie, które zostało spisane w Koranie – Świętej księdze islamu. Wyznawcy Islamu wyznają Boga – Allaha, który jest jedyną istotą doskonałą i godną czci. Jest on stwórcą nieba i ziemi, sprawiedliwym Panem świata, życia i śmierci. Największym grzechem w Islamie jest oddawanie czci innym bogom lub świętym. Islam dzieli się na trzy główne odłamy: sunnicki, szyicki i charydżycki. Arabowie stanowią część wyznawców islamu, większość muzułmanów żyje natomiast w krajach Azji, najliczniej w Indonezji, Indiach, Pakistanie i Bangladeszu.
W odróżnieniu od chrześcijaństwa czy islamu, hinduizm nie wykształcił się z nauk jednego człowieka, a różnice doktrynalne powodują trudności ze zdefiniowaniem hinduizmu, ponieważ różne jego odłamy zawierają cechy monoteizmu, panteizmu, monizmu, panenteizmu, politeizmu, henoteizmu i nawet ateizmu. Generalnie hinduizm uznaje, że każda wiara, która prowadzi do bogów, jest dobra i tym samym istnieje wiara w bóstwa – dewy ( bóstwa męskie) i dewi (bóstwa żeńskie). Hinduizm ma bogaty zbiór świętych pism. Religia ta jest niepoliczonym zestawieniem rozmaitych wierzeń i poglądów i stanowi trzecią pod względem liczby wyznawców religię świata. Półwysep Indyjski jest głównym miejscem jej kultywowania. Cechą charakterystyczną dla hinduizmu jest wieczna wędrówka dusz nazywana reinkarnacją, co oznacza, że każdy człowiek rodzi się po swojej śmierci w następnych wcieleniach.
Buddyzm zwany „Nauka Przebudzonego” coraz częściej znajduje zwolenników we współczesnym świecie. Założycielem i twórcą filozofii tej religii był indyjski książę Siddhartha Gautama z rodu Śakjów, czyli wielki Budda. Doktryną religijną jest nonteizm, który nie afirmuje ani nie neguje istnienia Boga. Buddyzm opiera się na Czterech Szlachetnych Prawdach głoszonych przez Siddharthę Gautamę oraz na przedstawionej przez niego Ośmiorakiej Ścieżce, która prowadzić ma do ustania cierpienia. Różnicą między chrześcijaństwem a buddyzmem jest pojęcie Boga. W chrześcijaństwie Bóg jest istotą najwyższą i doskonałą, w buddyzmie to człowiek jest najważniejszą istotą, stąd nieustanna praca nad sobą, w szczególności nad umysłem, jest genezą procesu duchowego. W filozofii buddyjskiej najwyższym stopniem rozwoju jest osiągnięcie „oświecenia”, czyli „Nirwany”. Budda nie był Bogiem, tylko pierwszym człowiekiem, który osiągnął oświecenie, czyli stan całkowitego wyzwolenia się z cierpienia. Buddyzm zawiera wiele nurtów i trudno tu o powierzchowne uogólnienia, jednak mimo wielu znaczących różnic, istnieje również wiele wspólnych wątków dla wszystkich tradycji i szkół buddyjskich. Zainteresowanie buddyzmem w Azji się zmniejsza, a po tym, jak kultura Tybetu została prawie całkowicie zniszczona, największe duchowe otwarcie na nauki buddyjskie w XXI wieku można zauważyć przede wszystkim w zachodniej części świata.
Sikhizm jest jedną z najmłodszych monoteistycznych i uniwersalistycznych religii świata. Narodził się w Pendżabie, w Północnych Indiach, w drugiej połowie XV wieku. Za założyciela religii sikhów uznaje się Guru Nanaka. Religia jest częściowo połączeniem hinduizmu i islamu. Jej główna zasada – monoteizm – zgadza się z podstawowym dogmatem obecnego w Indiach islamu, a wiele innych elementów jej doktryny pokrywa się mniej lub bardziej z hinduizmem. Jest przeciwna wojnom o podłożu wyznaniowym. Sikhizm odznacza się jako jedyny indyjski system społeczno-religijny, który zainteresował się statusem kobiet, ponadto nie dzieli ludzi na muzułmanów, hinduistów lub chrześcijan. Boga można czcić, nazywając go Allahem, Jahwe, Kryszną czy też inaczej. Idea ta wyraża się w przypisywanych Guru Nanakowi słowach: „Nie ma hindusów i muzułmanów. Ścieżka, którą pójdę, jest ścieżką Boga”. Najważniejszym miejscem kultu jest „Złota Świątynia” w Amritsarze, w której przechowywano oryginał świętej księgi sikhów zwanej Sri Guru Granth Sahib. Obecnie na świecie jest ok. 27 milionów wyznawców tej religii. Żyją głównie w indyjskim Pendżabie, ale posiadają także liczną kilkumilionową diasporę rozsianą po krajach dawnego Imperium Brytyjskiego i w USA.
Najstarszą i pierwszą monoteistyczną religią na świecie jest judaizm. Jest to rodzaj wiary, który zakłada istnienie jednego Boga. Judaizm biblijny kształtował się od II tysiąclecia p.n.e. do 70 roku n.e. tj. do czasu zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian. Z judaizmu biblijnego wywodzi się chrześcijaństwo. Zarówno judaizm, jak i chrześcijaństwo, w ten sam sposób odnosi się do kultu względem Boga-Absolutu, z tą różnicą, iż podstawą Judaizmu jest wiara w jednego, niepodzielnego Boga – Jahwe, będącego nie tylko stwórcą świata, ale jego stałym nadzorcą i opiekunem. Żydzi to według tej wiary naród wybrany, który zawarł przymierze z Bogiem. Od niego naród dostał dwie kamienne tablice, na których spisane zostały przykazania boże zwane od swojej liczby Dekalogiem. Wierni ściśle przestrzegają praw zawartych w Torze oraz spotykają się na codziennych modlitwach w synagogach.
Podsumowując temat należy (warto) nadmienić, że obok języków, wykształcenia i narodowości, to religie należą do najważniejszych aspektów zróżnicowania ludności świata. Od lat trwa zażarta rywalizacja o miano największej religii świata, a świat jest czymś, gdzie jedne byty się pojawiają, inne zanikają i prawdopodobnie będzie tak, dopóki on istnieje…
Autor: Liana Balicka
