Ekologia – to nauka o strukturze i funkcjonowaniu przyrody, która bada wzajemne zależności pomiędzy organizmami oraz organizmami a ich środowiskiem organicznym i nieorganicznym, która wykorzystuje w tym celu wiedzę z zakresu zoologii, botaniki, genetyki, etologii, fizjologii, ewolucjonizmu, geochemii oraz biogeografii. Ekologia, najogólniej rzecz ujmując, jest nauką o porządku i nieporządku w przyrodzie oraz o konsekwencjach wynikających z tego porządku, i nieporządku dla istnienia biosfery i człowieka.
Pojęcie ekologii jako „gospodarstwa przyrody” (gr. oíkos – dom, środowisko + logos – nauka) po raz pierwszy wprowadził w 1869 r. niemiecki ewolucjonista, przyrodnik, filozof i zoolog Ernst Haeckel. W tamtym okresie nauka nie była jeszcze rozwinięta na tyle aby mogła stworzyć jeden dział ekologii wspólny dla zwierząt, roślin, mikroorganizmów oraz przyrody nieożywionej, a definicja Haeckela ujmująca ekologię jako całość opartą na współzależnościach i oddziaływaniach między wszystkimi czynnikami wymienionymi wyżej, stanowiła milowy krok w rozwoju nauki.
Intensywny rozwój ekologii współczesnej jako nauki datowany jest na I połowę XX wieku. Prace wielu naukowców spowodowały połączenie różniących się między sobą badanych tematów o środowisku naturalnym i przyczyniły się do rozwoju ekologii jako samodzielnej nauki, a poszczególne jej działy wyróżnione zostały na podstawie przedmiotów badań, metodyki bądź poziomów organizacji biologicznej organizmów. Obecnie istnieje wiele definicji ekologii, co ma związek z tym, że zalicza się ją do nauk interdyscyplinarnych, gdyż wykorzystuje wiedzę z zakresu botaniki, zoologii, biogeografii, etologii, genetyki, ewolucjonizmu i szeregu innych dziedzin. Nie ma jednej ekologii – dzieli się ona na działy, które rozróżnia się na podstawie analizy problematyki czy metodyki badań. W ekologii wyodrębnia się dwie główne gałęzie – ekologię gatunku i ekologię zespołów wielogatunkowych. Domeną ekologii są takie zjawiska i procesy zachodzące w obrębie układów ekologicznych, jak biocenoza, ekosystem, biom oraz biosfera, fizjologiczna i ekologiczna populacja.
Słowo EKOLOGIA z czasem zyskało nowe wartości, gdyż w zależności od specyfiki zagadnienia zajmuje się różnorodną tematyką, nabrało wielu postępowych (nowoczesnych) znaczeń oraz stało się narzędziem używanym dla osiągnięcia celów społecznych i politycznych. Odnosi się wrażenie, iż przedrostek eko – jest modny i potrafi budzić wiele odmiennych skojarzeń, lecz coraz więcej osób zdaje sobie sprawę z tego, że świadome korzystanie z zasobów Planety jest obowiązkiem. Świadomość w tym kierunku jest coraz większa, a ludziom zależy na ochronie środowiska i eko-edukacji. Współczesny człowiek czuje się odpowiedzialny i chce chronić środowisko ze względów zdrowotnych oraz w trosce o przyszłe pokolenia. XXI wiek często określany jest jako stulecie ekologiczne, bowiem w przeciągu ostatniej dekady świadomość społeczeństwa dotycząca ekologii zdecydowanie wzrosła. Planeta jednak ciągle zmaga się z globalnymi problemami, takimi jak zanieczyszczenie powietrza, kwaśne deszczy, degradacja gleby, dziura ozonowa oraz zagrożenia spowodowane działalnością człowieka. Środowisko wciąż jest zaśmiecane a zasoby przyrody niszczone. Nadmierna eksploatacja zasobów naturalnych doprowadziła do gwałtownego zmniejszenia się ich ilości. Rosnące zapotrzebowanie na drewno jako surowca budowlanego oraz grzewczego sprowadza się do tego, iż ubywa terenów zalesionych, powietrze jest zatruwane przez zakłady przemysłowe, których emisja gazów toksycznych wielokroć przekracza normę, coraz więcej toksycznych substancji pochodzących z fabryk przemysłowych trafia do zbiorników wodnych. Społeczeństwo (człowiek) cierpi na niedostatek wody pitnej. Deforestacja (inaczej – wylesianie) oraz spalanie paliw kopalnianych są głównymi czynnikami emisji gazów cieplarnianych wpływających na zmianę klimatu na Ziemi. Rosnąca temperatura potęguje m.in. powodzie, upały, katastrofy ekologiczne i klimatyczne, topnienie lodowców oraz podnoszenie się poziomu mórz. Dodatkowo obciąża środowisko naturalne eksplozja demograficzna, która powoduje jego wynaturzenie. Każda z tych sytuacji przedstawia fatalne konsekwencje oddziaływania człowieka na środowisko. Harmonia między człowiekiem a przyrodą została zakłócona.
Warto przypomnieć stwierdzenie, które pomimo że upłynęło sporo czasu, jest wciąż aktualne i właściwie przedstawia relację człowiek – przyroda:
,,Przyroda bez człowieka może żyć, ale człowiek bez przyrody zginie” (Konfucjusz)
Planeta jest coraz bardziej zanieczyszczona, wybory, które człowiek podejmuje, mają decydujący wpływ na jej stan i kondycję. Dzięki edukacji oraz rosnącej świadomości związanej z ochroną środowiska podejmowane są działania proekologiczne w formie realizacji różnych programów naprawczych i odpowiednich przepisów prawnych. Wiedza na temat sposobu, w jaki działa natura, przedstawienie dowodów na współzależność między światem przyrody i ludzi oraz zrozumienie systemów ekologicznych pozwoli społeczeństwu na przewidywanie skutków oddziaływania człowieka na środowisko. Oprócz wprowadzania nowoczesnych technologii produkcji, przede wszystkim należy dążyć do minimalizacji ilości odpadów trujących środowisko. Oczywistym jest fakt, że jedna lub dwie osoby nie zmienią Planety, jeżeli do aktywnych działań proekologicznych nie dołączą duże korporacje. Aczkolwiek każdy może dołożyć swoją „cegiełkę” na rzecz ochrony środowiska, to jednak w jakim tempie będą postępować zmiany klimatyczne, zależy od całej populacji. W życiu każdego świadomego człowieka, który pragnie chronić Ziemię przed degradacją, powinna zagościć ekologia. Nawet drobne zmiany będą mieć znaczenie, jeśli zacznie wprowadzać je coraz więcej osób. Ekologia dziś przez większość społeczeństwa rozumiana jest jako zdrowe podejście do życia i do środowiska, kojarzy się z ograniczaniem używania plastiku, segregowaniem śmieci, zmniejszaniem emisji spalin – a zatem z ochroną środowiska naturalnego, która przejawia się poprzez określone zachowania.
Coraz więcej osób decyduje się żyć ekologicznie, w konsekwencji rośnie szansa na to, że kolejne pokolenia będą żyć w przyjaznym otoczeniu. Czyste powietrze, bliskość z naturą, nieskażona żywność i gleba, które oferuje ekologia a ponadto świadomość, że życie w przyjaznym środowisku jest o wiele piękniejsze i dłuższe potwierdza, że bycie eko jest ważne nie tylko dla dobra Ziemi, roślin i zwierząt, ale też dla nas Wszystkich. Życie ekologiczne po prostu się nam opłaca!
Autor: Liana Balicka
